ผลจากการวิจัยว่า นิพพานในพระพุทธศาสนาเถรวาท คือภาวะทางจิตใจที่บรรลุถึงความจริงอันสูงสุด ที่ทำให้สิ่งที่เป็นมายาหายไป เป็นผลของการเห็นแจ้งสิ่งทั้งปวงในฐานะเป็นอนัตตาและสุญญตา เป็นการข้ามพ้นประสบการณ์โลกิยะเข้าถึงประสบการณ์โลกุตระ

          นิพพาน จึงเป็นการมองโลกตามความเป็นจริง เป็นการเปลี่ยนแปลงทางญาณวิทยาหรือเป็นการเปลี่ยนแปลงฐานะทางจิตใจให้สูงขึ้น เป็นการประเมินค่าหรือตีค่าสิ่งทั้งหลายในโลกเสียใหม่  เป็นผลให้กิเลสตัณหาอุปาทานสิ้นไป

          นิพพานจึงไม่มีสิ่งใดที่จะสูญเสีย นอกจากความเข้าใจผิดหรือหลงผิดตามพุทธวจนะว่า สิ่งที่สูญเสีย คือ ราคะ โทสะ โมหะ เท่านั้น อย่างอื่นไม่มีอะไรสูญเสีย
 ดังนั้น นิพพาน จึงมีเพียงหนึ่งเท่านั้น เมื่อจิตใจของคนเราได้เข้าถึงความจริงสูงสุด เรียกว่า ตรัสรู้

           ส่วนนิพพาน ๒ อย่าง ที่คัมภีร์กล่าวไว้ก็เพียงการบรรยายเหตุการณ์ของผู้ที่บรรลุนิพพานและยังมีชีวิตอยู่กับบรรลุนิพพานแล้ว สังขารร่างกายได้ดับไปเท่านั้น