ข้าพเจ้าขอกล่าวประวัติของคัมภีร์ปฐมโพธิกถานี้ว่า เป็นคัมภีร์ที่พรรณาถึงประวัติของพระพุทธเจ้าคือเริ่มตั้งแต่การวิวาหมงคล  จนถึงการอันตรธานแห่งพระศาสนา พระโปราณกมหาเถระ ได้อาศัยคัมภีร์ พระไตรปิฏกเป็นต้นรจนาขึ้น
    ประเทศไทย มีคัมภีร์ปฐมโพธิอยู่ 5 ฉบับ คือ

1)  ปฐมโพธิฉบับล้านนา มี 9 ปริเฉท

2) ปฐมโพธิกถาฉบับพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส รจนาเป็นภาษาไทยมี 29 ปริเฉท 

3) ปฐมโพธิฉบับพระสังฆราช (สา  ปุสฺสเทว)  โดยฉบับนี้แบ่งเป้น 2 ฉบับ คือ ฉบับ 10 กัณฑ์ และ ฉบับ 3 กัณฑ์

4) ปฐมโพธิฉบับของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ วัดอรุณราชวราราม และ

5) ปฐมโพธิ ฉบับพระมหาเถระ 30 รูป แต่ง ถวายเทศน์ในรัชกาลที่ 5 ในวิทยานิพนธ์เล่มนี้ ผู้วิจัยได้เพิ่มคำว่า กถา ต่อท้ายกับศัพท์ว่า ปฐมโพธิ  เพื่อให้ตรงกับปฐมโพธิ กถาฉบับล้านนา ฉบับอยุธยา และฉบับรัตนโกสินทร์ พบว่า ฉบับล้านนาเป็นฉบับที่เก่าแก่กว่าฉบับอื่นทั้งหมด  และมีเพียง 9 ปริเฉทเท่านั้น  พอมาสมัยอยุธยา และรัตนโกสินทร์ก็มีการแต่งเพิ่มเติมหลายสำนวน  จนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส

Download : 254737.pdf