วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาค้นคว้าเรื่องภิกษุณีกับการบรรลุอรหัตผล โดยศึกษาเฉพาะภิกษุณีที่มีชื่อปรากฏในคัมภีร์เถรีคาถา ๗๓ รูป ผลการศึกษามีข้อสรุปดังนี้ การบรรลุอรหัตผลของภิกษุณีแต่ละรูป มีส่วนสัมพันธ์กับภูมิหลังในอดีตชาติและภูมิหลังในชาติปัจจุบัน ในอดีตชาติภิกษุณีทุกรูปเคยพบพระพุทธเจ้า ตั้งความปรารถนาการบรรลุธรรมต่อพระพักตร์ของพระพุทธเจ้า เคยสร้างกุศลต่าง ๆ เช่น การให้ทาน ในชาติปัจจุบันซึ่งเป็นชาติสุดท้าย (ปจฺฉิมภวิกสตฺต) ภิกษุณีทุกรูปแม้จะมาจากชาติตระกูลต่างกัน มีการศึกษาและอุปนิสัยแตกต่างกัน แต่ปริบททางสังคมเหล่านี้ก็มิได้เป็นอุปสรรคต่อการบรรลุอรหัตผลแต่อย่างใด เมื่อมีความพร้อมทุกรูปก็สามารถบรรลุอรหัตผล แต่ความพร้อมในชาติปัจจุบันก็สัมพันธ์กับภูมิหลังในอดีตชาติอย่างแน่นแฟ้น การศึกษาพบว่าภิกษุณี ๗๓ รูป ผู้ระบุว่าปฏิบัติธรรมโดยวิธีสมถะนำหน้าวิปัสสนามี ๗๒ รูป ผู้ปฏิบัติธรรมโดยวิธีวิปัสสนานำหน้าสมถะมีเพียงรูปเดียวเท่านั้น ภิกษุณีผู้บรรลุพระนิพพาน อันเป็นจุดหมายสุดท้ายในชีวิต ย่อมรู้ด้วยตนเองว่า ชาติสิ้นแล้ว พรหมจรรย์ได้อยู่จบแล้ว กิจที่ต้องทำได้ทำเสร็จแล้ว ไม่มีกิจอื่นที่ต้องทำยิ่งไปกว่านี้อีก ซึ่งภาวะนี้เรียกว่า นิพพาน.
253610.pdf