วิทยานิพนธ์นี้  มีจุดประสงค์ เพื่อศึกษาแนวคิดการตายและประเพณีการจัดงานศพที่ปรากฏในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท    เพื่อศึกษาประเพณีการจัดงานศพของชุมชนตำบลตรวจ อำเภอศรีณรงค์   จังหวัดสุรินทร์  และเพื่อศึกษาวิเคราะห์คติธรรมที่ปรากฏอยู่ในประเพณีงานศพของชุมชนตำบลตรวจ  อำเภอศรีณรงค์  จังหวัดสุรินทร์

ผลจากการศึกษาแนวคิดความตายและประเพณีการจัดงานศพที่ปรากฏในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท พบว่า  ความตาย คือกระบวนการจบของชีวิต  หมายถึงการสิ้นใจ, การสิ้นสภาพของการมีชีวิต แนวคิดเรื่องความตายในทางพระพุทธศาสนาเถรวาท มองว่าความตายเป็นเรื่องปกติธรรมดาของชีวิต แต่สาระแห่งการตายสามารถนำมาสร้างสิ่งดีงาม นำมาเป็นเครื่องเตือนสติไม่ให้ประมาทมัวเมาในวัยในชีวิต  เป็นอุปกรณ์ในการสอนธรรม และปฏิบัติธรรมบำเพ็ญเพียรให้บรรลุมรรคผลต่อไป  ส่วนประเพณีการจัดงานศพที่ปรากฎในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาทนั้น  สมัยพุทธกาลจัดพิธีกรรมเกี่ยวกับการตายเฉพาะบุคคลสำคัญ  เช่น  พระพุทธเจ้า  พระพุทธบิดา และพระพุทธสาวกบางรูป ส่วนบุคคลทั่วไปไม่ปรากฎว่ามีพิธีกรรมด้านนี้  แต่มีการจัดการเกี่ยวกับศพอย่างเรียบง่ายโดยการเผา  การฝัง  การทิ้งศพให้เป็นอาหารของสัตว์ การนำศพลอยแม่น้ำ

              ผลจากการศึกษา ประเพณีการจัดงานศพในชุมชนตำบลตรวจพบว่า  ชุมชนตำบลตรวจ เป็นชุมชนชาวกวยหรือส่วย มีข้อปฏิบัติเมื่อมีคนป่วยใกล้ตาย มีประเพณีการปฏิบัติต่อศพ มี  ประเพณีการปฏิบัติในการสวดศพ  มีประเพณีการบวชหน้าศพและการจูงศพ  มีประเพณีการปฏิบัติในการเผาศพ และมีประเพณีการเก็บอัฐิและทำบุญอุทิศให้แก่ผู้ตาย เป็นลักษณะเฉพาะของตนเองปัจจุบันประเพณีการจัดงานศพของชุมชนมีการเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมบ้าง  อย่างเช่นแต่เดิมนั้นมักนิยมฝังศพไว้ก่อน  แต่ปัจจุบันเมื่อตายแล้วมักนิยมทำบุญฌาปนกิจคือเผาให้แล้วเสร็จ  ซึ่งแต่ละชุมชนก็จัดงานศพตามฐานะของเจ้าภาพ  แต่ในขั้นตอนพิธีการต่างๆ ชุมชนก็ยังยึดถือเอาประเพณีและข้อปฏิบัติที่ทำสืบ ๆ ต่อกันมา ตามความเชื่อดั้งเดิมบวกกับความเชื่อทางพระพุทธศาสนา โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ตาย

                                ผลจากการศึกษาวิเคราะห์คติธรรมจากประเพณีงานศพในชุมชนตำบลตรวจพบว่า  ประเพณีการจัดงานศพสะท้อนคุณค่าของชีวิต   คติธรรมต่างๆ ที่พบ ในการจัดพิธีกรรมเกี่ยวกับงานศพ  ดังนี้   ข้อปฏิบัติเมื่อมีคนป่วยใกล้ตายได้คติธรรม คือ การมีสติไม่หลงตาย ไม่ตั้งอยู่ในความประมาท  เห็นสัจธรรมในขันธ์ ๕  ประเพณีการปฏิบัติต่อศพได้คติธรรม คือ ความกตัญญูกตเวที ความเคารพนับถือ  หลักไตรลักษณ์คืออนิจจัง  ทุกขัง  อนัตตา   ประเพณีการสวดศพได้คติธรรมคือการอุทิศส่วนกุศล  การมีน้ำใจต่อกัน   ประเพณีการบวชหน้าศพและจูงศพได้คติธรรมคือความกตัญญูรู้คุณ  การสร้างอริยทรัพย์คือคุณความดีต่างๆ  ประเพณีการเผาศพได้คติธรรม คือสัจธรรมของชีวิตได้แก่อนิจจัง  ทุกขัง  อนัตตา   ความไม่ประมาทในชีวิต  ความเคารพนับถือต่อกัน  และประเพณีการเก็บอัฐิการทำบุญอุทิศให้แก่ผู้ตาย  ให้คติธรรมด้านความกตัญญูกตเวที   ความสำนึกในบุญคุณต่อกัน และการเกิดใหม่ในโลกหน้า  ด้วยอาศัยอำนาจของบุญกุศลที่ทำอุทิศให้แก่ผู้ตายนั้นจะทำให้ผู้ตายได้ไปเกิดในภพภูมิที่ดีในโลกหน้าต่อไป

Download