สารนิพนธ์เรื่องนี้มีวัตถุประสงค์ ๒ ประการ คือ เพื่อศึกษาการบรรลุธรรมในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท และเพื่อศึกษาการบรรลุธรรมแบบสุกขวิปัสสกะในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร โดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์ พระไตรปิฎก คัมภีร์อรรถกถา คัมภีร์ฎีกา คัมภีร์
ปกรณวิเสส หนังสือ ตำรา เอกสารทางวิชาการ และรายงานการวิจัยต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง นำมาเรียบเรียง แล้วนำเสนอ แบบบรรยายเชิงพรรณนา

จากการศึกษาพบว่า การบรรลุธรรม คือ การรู้แจ้งอริยสัจ ๔ บรรลุโลกุตตรธรรม ๙ คือ มรรค ๔ ผล ๔ นิพพาน ๑ สำเร็จเป็นพระอริยบุคคล ได้แก่ พระโสดาบัน พระสกทาคามี พระอนาคามี พระอรหันต์ ด้วยวิธีการปฏิบัติ ๒ อย่าง คือ สมถภาวนา และวิปัสสนาภาวนา โดยอาศัยโพธิปักขิยธรรม ๓๗ ประการ ได้แก่ สติปัฏฐาน ๔ สัมมัปปธาน ๔ อิทธิบาท ๔ อินทรีย์ ๕ พละ ๕ โพชฌงค์ ๗ และอริยมรรคมีองค์ ๘ เป็นธรรมที่ช่วยอุดหนุนกัน เป็นกระบวนการนำไปสู่การรู้แจ้งความจริง หลักธรรมทั้งหมดจะสนับสนุนให้เกิดความก้าวหน้า ของวิปัสสนาญาณและสนับสนุนการบรรลุธรรม โดยการเจริญภาวนาตามหลักสติปัฏฐาน ๔

การบรรลุธรรมแบบสุกขวิปัสสกะ คือ การบรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์ประเภทหนึ่ง เรียกว่าพระปัญญาวิมุต หมายถึงผู้หลุดพ้นด้วยปัญญา เป็นวิปัสสนายานิก หรือสุทธวิปัสสนายานิก คือเจริญวิปัสสนาล้วน ๆ สามารถดับกิเลสและกองทุกข์ทั้งปวงบรรลุถึงภาวะแห่งนิพพาน ได้ด้วยปัญญา พระสุกขวิปัสสกะ เป็นประเภทหนึ่ง ในพระปัญญาวิมุต ๕ ประเภท ไม่ได้ฌาน หรือ อรูปฌาน  มิได้สัมผัสวิโมกข์ ๘ สำเร็จพระอรหันต์ด้วยการเจริญวิปัสสนาภาวนา เมื่อบรรลุเป็นพระอรหันต์จึงถูกเรียกว่า เป็นผู้เห็นแจ้งอย่างแห้งแล้ง เพราะว่าท่านไม่ได้สมาธิในระดับองค์ฌาน อาศัยเพียงแต่
ขณิกสมาธิเป็นพื้นฐาน ของการเจริญวิปัสสนา เพื่อบรรลุถึงความหลุดพ้นเป็นพระอรหันต์

Download