การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ ๑) เพื่อศึกษาประวัติพระอุปคุตในคัมภีร์พระพุทธศาสนา ๒) เพื่อศึกษาคติความเชื่อเรื่องพระอุปคุตในวิถีชีวิตของชาวพุทธ ๓) เพื่อวิเคราะห์เชิงปรัชญาด้านอภิปรัชญาและจริยศาสตร์ ที่ปรากฏในเรื่องพระอุปคุต เป็นการวิจัยเอกสาร
ข้อค้นพบจากการวิจัย คือ ๑) ในด้านหลักฐาน พบว่า เรื่องพระอุปคุตไม่ปรากฏในพระไตรปิฎก แต่ปรากฏในคัมภีร์ยุคหลัง คือ อโศกาวทาน และ ปฐมสมโพธิกถา เล่าว่า พระอุปคุตเกิดในตระกูลพ่อค้าน้ำหอม ในเมืองมถุรา เมื่ออุปสมบทแล้ว พระอุปคุตเป็นที่รู้จักของมหาชนในการแสดงบทบาทเด่นด้วยการใช้ฤทธิ์ปราบพญาวสวัสดีมาร ในคราวฉลองสถูปของพระเจ้าอโศกมหาราช
๒) ในด้านพระอุปคุตกับวิถีชีวิตของชาวพุทธ พบว่า เมื่อชาวพุทธจะประกอบพิธีกรรมที่สำคัญ ต้องอัญเชิญพระอุปคุตมาคุ้มครอง เพื่อให้งานลุล่วงไปด้วยดี โดยสืบทอดคติในการปราบ เทวปุตตมาร คือ พญามารวสวัสดี ที่ท่านได้รับนิมนต์ให้ไปปราบ จึงเกิดประเพณีอัญเชิญพระอุปคุตมาคุ้มครองทุกพิธีกรรมที่สำคัญ และประเพณีตักบาตรเป็งปุ๊ด
๓) ในด้านแนวคิดเชิงปรัชญา เชิงอภิปรัชญา พบว่า การมีอยู่ของพระอุปคุตแม้เป็นเพียงนามธรรม แต่ก็อาศัยหลักแหล่งเกิดความเชื่อมายืนยันคือ ศัพทประมาณ (แหล่งความรู้จากหลักฐานอ้างอิง) จึงเป็นผู้ที่มีตัวตนอยู่จริงในความคิดและความเชื่อ ในเชิงจริยศาสตร์ พบว่า ความเคารพในพระอุปคุตเป็นกรอบให้ชาวพุทธได้ทำความดี คือ การบูชาอย่างเป็นรูปธรรม เพราะการบูชา เป็นบุญกิริยาวัตถุ การบูชาพระอุปคุตทำให้เกิดคุณค่าหลายประการ คือ คุณค่าต่อครอบครัว ชุมชน ศาสนา และสังคม ซึ่งสาธุชนนำหลักจริยธรรมนี้ไปปฏิบัติในวิถีชีวิตได้
Download
|