การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ของงานวิจัย ๓ ประการ คือ ๑) เพื่อศึกษาความเป็นมาและพัฒนาการของมัคนายกในทางพระพุทธศาสนาล้านนา ๒) เพื่อศึกษารูปแบบและกระบวนการสร้างเครือข่ายมัคนายกในการส่งเสริมการเรียนรู้พระพุทธศาสนาในล้านนา ๓) เพื่อวิเคราะห์รูปแบบและกระบวนการสร้างเครือข่ายมัคนายกในการส่งเสริมการเรียนรู้พระพุทธศาสนาในล้านนา โดยเป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ

ผลการวิจัย พบว่า มัคนายกหรือปู่จ๋ารย์ แปลว่า ผู้นำทาง ผู้นำทางบุญทางกุศล เป็นหัวหน้าในศาสนพิธี เช่น อาราธนาศีล อาราธนาธรรม กล่าวนำถวาย ตามปกติจะทำหน้าที่ประจำที่วัดใดวัดหนึ่ง มักจะเรียกสับสนว่า มรรคทายก ซึ่งหมายถึง ผู้ให้ทาง หรือ ผู้บอกทาง  มรรคนายก เป็นอุบาสก จึงต้องมีคุณธรรมของอุบาสก ได้แก่ มีศรัทธา มีศีล มีความประพฤติทางกาย วาจาที่เรียบร้อย เชื่อกรรมไม่ถือมงคลตื่นข่าว  ไม่แสวงหาบุญนอกเขตภายนอกหลักพระพุทธศาสนา ให้การอุปถัมภ์บำรุงพระพุทธศาสนา

รูปแบบเครือข่ายของมรรคนายกในล้านนา ที่พบเห็นเป็นการรวมตัวแบบไม่เป็นทางการ แต่มีการนัดประชุมสามัญประจำปีเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างเครือข่าย ในด้านกระบวนการสร้างเครือข่ายของมัคนายก พบว่า ประกอบด้วย ๖ ขั้นตอน คือ ๑) ขั้นตระหนักถึงความจำเป็นในการสร้างเครือข่ายของมัคนายก ๒) ขั้นประสานหน่วยงาน/องค์กรเครือข่ายของมัคนายก ๓) ขั้นสร้างพันธสัญญาร่วมกัน ๔) ขั้นบริหารจัดการเครือข่ายมัคนายก ๕) ขั้นพัฒนาความสัมพันธ์ และ ๖) ขั้นรักษาความสัมพันธ์อย่างต่อเนื่อง ประสิทธิผลของการสร้างเครือข่าย มัคนายกที่เข้าร่วมต้องศรัทธาเครือข่ายด้วยความเต็มใจ สมาชิกกลุ่มมัคนายกต้องยอมรับในวัฒนธรรมของแต่ละพื้นที่ร่วมกัน กลุ่มมัคนายกต้องตระหนักถึงความสำคัญของเครือข่ายอยู่เสมอ

Download