Mahachulalongkornrajavidyalaya University

ดุษฎีนิพนธ์เรื่องกระบวนการปรับเปลี่ยนชุดความคิดเชิงพุทธ มีวัตถุประสงค์ ๓ ข้อคือ
(๑) เพื่อศึกษาวิธีการพัฒนาความคิดตามหลักพระพุทธศาสนา และชุดความคิดของ แครอล เอส ดเวก
(๒) เพื่อพัฒนากระบวนการปรับเปลี่ยนชุดความคิดเชิงพุทธ สำหรับครูสอนโรงเรียนปฐมวัย
(๓) เพื่อศึกษาผลของกระบวนการปรับเปลี่ยนชุดความคิดเชิงพุทธ สำหรับครูสอนโรงเรียนปฐมวัย ด้วยการศึกษาข้อมูลจาก พระไตรปิฎก คัมภีร์พระพุทธศาสนา เอกสารวิจัยในทางพระพุทธศาสนา และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง

ผลศึกษาพบว่าพระพุทธศาสนาให้ความสำคัญที่ปัจจัยภายในคือ การโยนิโสมนสิการ และปัจจัยภายนอกคือปรโตโฆสะ ร่วมสร้างให้เกิดสัมมาทิฏฐิ ซึ่งเป็นสิ่งที่พระพุทธศาสนามุ่งเน้น และการพัฒนาชุดความคิดมีผลต่อความสำเร็จ การมีบุคลิกภาพ และความฉลาดเป็นสิ่งที่พัฒนาให้เติบโตได้ กระบวนการปรับเปลี่ยนชุดความคิดอิงหลักพระพุทธศาสนา และชุดความคิด (Mindset) คล้ายคลึงกันหลายประการ แต่ที่แตกต่างกันคือหลักพระพุทธ ศาสนา สามารถนำออกจากความทุกข์ได้ แต่แบบชุดความคิด ( Mindset ) ใช้เพื่อเปลี่ยนความคิดให้เป็นคนที่มีอนาคตดี ในอาชีพการงาน และสังคม

เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง แบ่งเป็น ๒ ขั้นตอนคือ พัฒนาโปรแกรมการปรับเปลี่ยนชุดความคิดอิงหลักพุทธ ผ่านความเห็นผู้เชี่ยวชาญจำนวน ๑๐ คน และจัดกิจกรรมเพื่อประเมินผลในกลุ่มตัวอย่างที่เป็นครูปฐมวัย จำนวน ๒๗ คน สุ่มแบบเจาะจงโรงเรียนเข้ากลุ่มทดลอง และกลุ่มควบคุมจากโรงเรียนอื่น ๓๕ คน ดำเนินการระหว่างเดือน เมษายน - กันยายน ๒๕๕๙ เครื่องมือคือแบบประเมินชุดความคิด แบบประเมินโยนิโสมนสิการ แบบประเมินสติ และแบบประเมินความเครียด ประเมินผลก่อนทำกิจกรรม หลังกิจกรรม ๖ และ ๑๒ สัปดาห์ วิเคราะห์ผลด้วยสถิติ Repeated measures analysis of variance

โปรแกรมปรับเปลี่ยนชุดความคิด จัดขึ้น ๒ วัน ประกอบด้วย ๑๒ กิจกรรม ครั้งละ ๖๐ นาที กลุ่มตัวอย่างเป็นหญิง ๕๘ คน (ร้อยละ๙๓.๕ ) อายุเฉลี่ย ๓๖-๓๙ ปี เมื่อสิ้นสุดการทดลองคะแนนเฉลี่ยชุดความคิดยึดติด มีแนวโน้มลดลงทั้งสองกลุ่ม แต่ไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยของการคิดโยนิโสมนสิการเร้ากุศล ๒๑.๒(๒.๓) สูงกว่ากลุ่มควบคุม คะแนนสติ ๓๗.๓ (๕.๒) ต่ำกว่ากลุ่มควบคุม และคะแนนความเครียด ๕.๘ (๒.๘) สูงกว่ากลุ่มควบคุม ซึ่งทั้งสองกลุ่มแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ ณ เวลา ๖ สัปดาห์ แต่ระยะติดตามผลคะแนนทั้งหมดไม่แตกต่างกันระหว่างกลุ่ม และคะแนนเฉลี่ยทุกกลุ่มกลับมาเท่ากับก่อนจัดกิจกรรมเมื่อวัดผลอีกครั้ง ณ เวลา ๑๒ สัปดาห์ ดังนั้นโปรแกรมการปรับเปลี่ยนชุดความคิดอิงหลักพุทธ อาจพัฒนาการตระหนักรู้ และความคิดเร้ากุศลในครูปฐมวัย ถ้ามีการฝึกฝนต่อเนื่อง