การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ ๑)  เพื่อศึกษาประวัติพัฒนาการและแนวคิดของประเพณีสงกรานต์ ๒) เพื่อศึกษากิจกรรมประเพณีสงกรานต์ของชุมชนบ้านใหม่สุขเกษม  อำเภอกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย ๓)  เพื่อศึกษาคุณค่าจริยธรรมของประเพณีสงกรานต์ที่มีต่อชุมชนบ้านใหม่สุขเกษม  อำเภอกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย  มีวิธีศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ ศึกษาข้อมูลเอกสารปฐมภูมิจากพระไตรปิฎกภาษาไทยและข้อมูลจากทุติยภูมิจากอรรถกถา ตำรา และข้อมูลภาคสนามจากการสัมภาษณ์ ใช้เครื่องมือแบบสัมภาษณ์กลุ่มบุคคลตัวอย่าง  ๒๐ คน วิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา

                 ผลการวิจัยพบว่า

        ประเพณีสงกรานต์ถือเป็นประเพณีที่เนื่องด้วยพระพุทธศาสนา  เป็นศูนย์รวมการแสดงออกทางกายกรรม วจีกรรม มโนกรรมที่งดงาม สร้างความสัมพันธ์ทางสังคมทีดี  มีประวัติและพัฒนาการมาจากประเพณีการละเล่นในฤดูแล้งหลังจากฤดูกาลเก็บเกี่ยวผลผลิตกสิกรรม ตรงกับวันที่ ๑๓-๑๔-๑๕ เมษายน ทุกปี เป็นประเพณีประจำเดือนห้าของฮีตสิบสองเดือนไทย ประเพณีนี้มีคุณประโยชน์มากมาย เนื่องจากสร้างความมีระเบียบวินัยจากปัญหาจริยธรรม ๓ ราศีของกบิลพรหมที่ทายปัญหากับธรรมบาลกุมาร  จะสอนให้มีจริยธรรมในตัวเอง มีกิจกรรมละเล่นที่สร้างความรักระหว่างครอบครัว ญาติพี่น้อง มิตรสหาย ศาสนา มีกิจกรรมปริศนาธรรม เช่น ผีตาโขน สื่อถึงความมีสติ ไม่ประมาท กิจกรรมรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ สื่อถึงความเคารพนับถือยกไว้ในฐานะบูชา  กิจกรรมสรงน้ำพระสงฆ์ สื่อถึงสร้างความร่มเย็น ความบริสุทธิ์ใจ  กิจกรรมก่อเจดีย์ทราย สื่อถึงการทดแทนบาปที่เม็ดทรายติดเท้าเราออกนอกวัด  ประเพณีสงกรานต์นี้ถือเป็นวันสำคัญและโอกาสที่ดีมากมายของชาติไทย คือให้มีวันครอบครัว วันผู้สูงอายุ วันขึ้นปีใหม่ของไทย วันรวมญาติ วันกตัญญู วันทำบุญอุทิศส่วนกุศลแก่ผู้ล่วงลับไปแล้ว  วันให้อภัยแก่กันและกัน  วันประมงแห่งชาติ

                       ชุมชนบ้านใหม่สุขเกษม มีกิจกรรมที่สำคัญในประเพณีสงกรานต์ คือ ทำบุญอุทิศส่วนกุศล ก่อเจดีย์ทราย สวดมนต์หัวบ้านท้ายบ้าน แสดงผีตาโขน  สรงน้ำพระพุทธรูปและพระสงฆ์ รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ ปล่อยนก-ปล่อยปลา  แห่ประสาทผึ้ง  สร้างสิ่งแวดล้อมในบ้านเรือนของชุมชน ชุมชนเชื่อในกิจกรรมประเพณีสงกรานต์นี้ว่ามีคุณค่าสูง ที่สำคัญคือถือตามปัญหาจริยธรรม ๓ ราศีของกบิลพรหมที่ทายธรรมบาลกุมาร โดยราศีตอนเช้าชาวชุมชนดูแลสุขภาพร่างกายและแต่งองค์ทรงเครื่องให้เรียบร้อยและสวยงามก่อนออกทำไปทำงาน  ราศีตอนกลางวัน ชาวชุมชนใช้น้ำเย็นลูบอก สอนตัวเองให้มีความอดทนต่ออากาศร้อน ควบคุมจิตใจไม่ให้โมโหโกรธาง่าย  ราศีตอนค่ำ ชาวชุมชนล้างเท้าก่อนเข้านอน เป็นการป้องกันที่นอนสกปรกที่จะเป็นพาหะเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกาย  ชาวชุมชนยอมรับกันว่าปัญหานี้นับว่ามีคุณค่ามาก ทั้งต่อตนเอง ครอบครัว ศาสนา สังคมโดยรวม ทำให้ชุมชนรักสามัคคีกัน หลังสงกรานต์แล้วมีการให้อภัยกัน  ไม่ถือโทษโกรธเคืองกัน  ถือว่าเป็นการธรรมทานอย่างหนึ่งในการให้สิ่งของทั้งปวง  ดังพุทธพจน์ว่า  การให้ธรรมเป็นทาน ชนะการให้ทั้งปวง

Download