หน้าหลัก ค้นหา ติดต่อ สมุดโทรศัพท์ การเรียน/การสอน เหตุการณ์ แผนที่เว็บ Thai/Eng
MCU

หน้าหลัก » พระใบฎีกาประพันธ์ ปโยโค (เดชเกิด)
 
เข้าชม : ๒๑๐๔๔ ครั้ง
ศึกษาโทสะเจตสิกธรรมในการเจริญวิปัสสนาภาวนา
ชื่อผู้วิจัย : พระใบฎีกาประพันธ์ ปโยโค (เดชเกิด) ข้อมูลวันที่ : ๑๗/๑๑/๒๐๑๘
ปริญญา : พุทธศาสตรมหาบัณฑิต(วิปัสนาภาวนา)
คณะกรรมการควบคุมวิทยานิพนธ์ :
  พระครูพิพิธวรกิจจานุการ
  วิโรจน์ คุ้มครอง
  -
วันสำเร็จการศึกษา : ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๖๑
 
บทคัดย่อ

วิทยานิพนธ์นี้ มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ (๑) เพื่อศึกษาเจตสิกธรรมในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท (๒) เพื่อศึกษาการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท (๓) เพื่อศึกษาโทสะเจตสิกธรรมในการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา โดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาทและเอกสารอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง รวบรวม สรุป วิเคราะห์ เรียบเรียงบรรยายเชิงพรรณนา ตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ จากการวิจัยพบว่า

เจตสิก หมายถึง องค์ประกอบของจิต อาการ หรือการแสดงออกของจิต เป็นคุณสมบัติของจิต มีลักษณะเกิดดับพร้อมกับจิต เป็นอารมณ์ของจิต มีวัตถุที่อาศัยเดียวกับจิต ทำหน้าที่ปรุงแต่งจิตให้เป็นกุศลหรืออกุศล เจตสิกมี ๕๒ ดวง แบ่งเป็น ๓ กลุ่ม คือ (๑) เจตสิกที่เข้าปรุงแต่งจิตทั้งที่เป็นกุศลและอกุศล เรียกว่า อัญญสมานาเจตสิก มี ๑๓ ดวง (๒) เจตสิกที่เข้าปรุงแต่งจิตที่เป็นอกุศลเรียกว่า อกุศลเจตสิก มี ๑๔ ดวง (๓) เจตสิกที่เข้าปรุงแต่งจิตที่เป็นกุศล เรียกว่า โสภณเจตสิก มี ๒๕ ดวง

วิปัสสนาภาวนาในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาทเป็นกระบวนการพัฒนาจิตให้รู้แจ้งธรรมชาติที่เป็นจริงของขันธ์ ๕ หรือรูปนามซึ่งตกอยู่ในไตรลักษณ์ องค์ธรรมของวิปัสสนา คือ ปัญญาเจตสิก จุดมุ่งหมายของการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาเพื่อให้บรรลุมรรค ผล นิพพาน อันเป็นจุดหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเถรวาท

โทสะเจตสิกธรรมในการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา คือ ผู้ปฏิบัติต้องยึดหลักสติปัฏฐาน ๔ ได้แก่ การกำหนดพิจารณาโทสะเจตสิก ในขณะกำหนดรู้สภาวธรรมในหมวดกายานุปัสสนา เวทนานุปัสสนา จิตตานุปัสสนา และธัมมานุปัสสนา หลักปฏิบัติ คือ ในขณะที่กำลังปฏิบัติหมวดกายานุปัสสนาและเวทนานุปัสสนา เมื่อโทสะเจตสิกหรือความขัดเคือง ไม่พอใจปรากฏกับจิตในขณะนั้น ให้ตั้งสติกำหนดรู้ที่ฐานของจิตตานุปัสสนา โดยกำหนดให้รู้ชัดว่า จิตมีโทสะ และภาวนาว่า โกรธหนอ ๆ โทสะหนอ ๆ ไม่พอใจหนอ ๆ เช่นนี้ จนเห็นการเกิดดับของโทสะจิตนั้น จนจิตของผู้ปฏิบัติคลายจากอำนาจของโทสะ แต่โทสเจตสิกจะละได้เด็ดขาดเมื่อบรรลุถึงอรหัตตมรรคเท่านั้น

 

 

Download

 
 
สงวนลิขสิทธ์โดยมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ตามพระราชบัญญัติลิขสิทธ์ พ.ศ. ๒๕๓๗ 
พัฒนาและดูแลโดย : webmaster@mcu.ac.th 
ปรับปรุงครั้งล่าสุดวันพฤหัสบดี ที่ ๙ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๕๕