บทคัดย่อ

       วิทยานิพนธ์เรื่องนี้ มีวัตถุประสงค์ของการศึกษาวิจัย ๓ ประการ คือ (๑) เพื่อศึกษาหลักการพึ่งตนเองตามแนวคิด ทฤษฎี และในพระพุทธศาสนา (๒) เพื่อศึกษาหลักการพึ่งตนเองของชุมชนในสังคมไทยปัจจุบัน และ (๓) เพื่อบูรณาการหลักการพึ่งตนเองในพระพุทธศาสนาและสังคมไทย

            การศึกษาวิจัยครั้งนี้ เป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้วิธีการศึกษา ๒ อย่าง คือการรวบรวมข้อมูลจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง และการเก็บรวมรวมข้อมูลจากพื้นที่กรณีศึกษา ๖ แห่ง ที่ประสบความสำเร็จในการพึ่งตนเอง เพื่อบูรณาการหลักการพึ่งตนเองในพระพุทธศาสนาและในสังคมไทย

                   ผลการศึกษาพบว่า ประการแรก แนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง มีหลักการพึ่งตนเอง คือ ความพร้อมของศักยภาพที่มีอยู่ภายในชุมชนเป็นปัจจัยเบื้องต้นที่สำคัญ และการติดต่อเชื่อมโยงกับภายนอกชุมชนเป็นปัจจัยสนับสนุน วิธีการพึ่งตนเอง คือ การบริหารจัดการศักยภาพที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด และเป้าหมายการพึ่งตนเอง คือ เน้นการพึ่งตนเองในระดับโลกิยะ ขณะที่พระพุทธศาสนามีหลักการพึ่งตนเองคือ การพึ่งธรรม การยึดถือธรรมเป็นใหญ่ ด้วยการปฏิบัติตามพระธรรมวินัยอันเป็นคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าให้เป็นไปอย่างถูกต้องเหมาะสม ตามสถานภาพของตนเอง โดยมีวิธีการปฏิบัติและเป้าหมายใน ๒ ระดับ ได้แก่ (๑) ระดับโลกิยะ (๒) ระดับโลกุตระ ระดับโลกิยะ เน้นการอยู่ร่วมกับคนอื่นในสังคมได้อย่างปกติสุข ส่วนในระดับโลกุตระ เน้นการพัฒนาตนเองเพื่อให้เข้าถึงเป้าหมายสูงสุดคือพระนิพพาน ประการที่สอง หลักการพึ่งตนเองของชุมชนทั้ง ๖ แห่ง คือการอาศัยศักยภาพของตนเองที่มีอยู่ภายในชุมชนเป็นปัจจัยสนับสนุนการพึ่งตนเองที่สำคัญ วิธีการพึ่งตนเอง คือการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ด้วยตนเองจนสามารถพึ่งพาตนเองได้เสียก่อน จึงร่วมมือหรือประสานงานกับบุคคลอื่น กลุ่มหรือองค์กรภายนอกในภายหลัง และเป้าหมายในการพึ่งตนเอง เน้นการเข้าถึงเป้าหมายของการพึ่งตนเองในระดับโลกิยะเป็นส่วนใหญ่ ประการที่สาม หลักการพึ่งตนเองเชิงพุทธบูรณาการ มีอยู่ ๓ ประการ ได้แก่ (๑) การมีคุณธรรมประจำใจ (๒) การพัฒนาตนเองตามหลักไตรสิกขา และ (๓) หลักความสมดุลระหว่างการพึ่งตนเองในสองระดับ คือระดับโลกิยะและโลกุตระ วิธีการพึ่งตนเองเชิงพุทธบูรณาการ มีอยู่ ๔ วิธี ได้แก่ (๑) การทำกิจกรรมต่าง ๆ ด้วยความเพียรและปัญญา (๒) การสร้างความเป็นกัลยาณมิตรต่อกัน (๓) การเคารพในกฎระเบียบของกลุ่ม ชุมชนและสังคม และ (๔) การพัฒนาตนเองอยู่เสมอ ส่วนเป้าหมายการพึ่งตนเองเชิงพุทธบูรณาการ มี ๒ ระดับ ได้แก่ เป้าหมายระดับโลกิยะ และเป้าหมายระดับโลกุตระ

คนในสังคมควรให้ความสำคัญต่อการพึ่งตนเองเชิงพุทธบูรณาการ ในฐานะที่เป็นหลักการ วิธีการและเป้าหมายของการพึ่งตนเอง ที่สามารถปฏิบัติตามได้อย่างเป็นรูปธรรม และควรจะได้ผสมผสานเข้าในกระบวนการพัฒนาตนเอง ชุมชน และสังคมในปัจจุบัน ซึ่งคาดว่าจะทำให้ชุมชนมีความสามารถในการพึ่งตนเองได้อย่างแน่นอน

ดาวน์โหลด