บทคัดย่อ

             สารนิพนธ์นี้ มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาปฏิปทา ๔ ในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท และ
เพื่อศึกษาปฏิปทา ๔ ที่มีผลต่อการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา โดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาทและเอกสารอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง รวบรวม สรุป วิเคราะห์ เรียบเรียง บรรยายเชิงพรรณนา ตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ จากการศึกษาพบว่า

             ปฏิปทา ๔ หมายถึง ทางดำเนิน หรือแนวทางปฏิบัติเพื่อให้ถึงจุดหมาย ได้แก่
๑) ทุกขาปฏิปทา ทันธาภิญญา เป็นผู้มีตัณหาจริต อินทรีย์อ่อน ปฏิบัติวิปัสสนาญาณต้นลำบาก
บรรลุวิปัสสนาญาณสูงได้ช้า เรียกว่า เนยยบุคคล ๒) ทุกขาปฏิปทา ขิปปาภิญญา เป็นผู้มีตัณหาจริต มีอินทรีย์แก่กล้า ปฏิบัติวิปัสสนาญาณต้นลำบาก บรรลุวิปัสสนาญาณสูงได้ไว เรียกว่า วิปจิตัญญูบุคคล ๓) สุขาปฏิปทา ทันธาภิญญา เป็นผู้มีทิฏฐิจริต มีอินทรีย์อ่อน ปฏิบัติวิปัสสนาญาณต้นสบาย
บรรลุวิปัสสนาญาณสูงได้ช้า เรียกว่า วิปจิตัญญูบุคคล ๔) สุขาปฏิปทา ขิปปาภิญญา เป็นผู้มีทิฏฐิจริต มีอินทรีย์แก่กล้า ปฏิบัติวิปัสสนาญาณต้นสบาย บรรลุวิปัสสนาญาณสูงได้ไว เรียกว่า อุคฆฏิตัญญูบุคคล

             การปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาสงเคราะห์เข้ากับปฏิปทาทั้ง ๔ คือ ปฏิปทาที่ ๑ สงเคราะห์กับกายานุปัสสนา หรืออานาปานสติขั้นที่ ๑-๔ และพัฒนาด้วยการเจริญสตินทรีย์ เพื่อละสุภวิปัลลาส ตัวอย่างพระเถระ ได้แก่ พระจักขุบาลเถระ ปฏิปทาที่ ๒ สงเคราะห์กับเวทนานุปัสสนา หรือ
อานาปานสติขั้นที่ ๕-๘ และพัฒนาปฏิปทาด้วยการเจริญสมาธินทรีย์ เพื่อละสุขวิปัลลาส ตัวอย่างพระเถระ ได้แก่ พระติสสเถระ ปฏิปทาที่ ๓ สงเคราะห์กับจิตตานุปัสสนา หรือ อานาปานสติ
ขั้นที่ ๙-๑๒ และพัฒนาด้วยการเจริญวิริยินทรีย์ เพื่อละนิจจวิปัลลาส ตัวอย่างพระเถระ ได้แก่
พระจูฬปันถกเถระ ปฏิปทาที่ ๔ สงเคราะห์กับธัมมานุปัสสนา หรืออานาปานสติขั้นที่ ๑๓-๑๖
เพื่อละอัตตวิปัลลาส เป็นบุคคลที่มีอินทรีย์แก่กล้า ปฏิบัติสบาย รู้ได้ไว อาศัยอริยสัจ ไม่ต้องอาศัยธรรมอื่น ก็สามารถบรรลุธรรมได้ ตัวอย่างพระเถระ ได้แก่ พระพาหิยทารุจีริยเถระ

ดาวน์โหลด