บทคัดย่อ

วิทยานิพนธ์เรื่อง “การศึกษาวิเคราะห์หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาที่สะท้อนผ่านบทเพลงไทย” มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ (๑)  เพื่อศึกษาความเป็นมาของบทเพลงไทย (๒)  เพื่อศึกษาหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาที่สะท้อนผ่านบทเพลงไทย (๓ ) เพื่อศึกษาคุณค่าของบทเพลงไทยที่มีต่อการดำเนินชีวิต

    ผลการศึกษาวิจัยพบว่า: แนวคิดเรื่องบทเพลงที่เกี่ยวกับหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ได้แก่ เพลงขับของสตรีเก็บดอกบัว ว่า  ดอกปทุมชื่อ โกกนุทบานแล้วในเวลาเช้าถูกแสง พระอาทิตย์ให้เหี่ยวแห้งไป ฉันใด สัตว์ทั้งหลาย ผู้ถึงความเป็นมนุษย์ย่อมเหี่ยวแห้งไปด้วยกำลังชรา ฉันนั้น พระติสสะเถระเมื่อได้สดับเพลงที่เด็กหญิงร้อง ก็ส่งกระแสจิตไปตามบทเพลงแล้วก็บรรลุพระอรหันต์ และเพลงขับของหญิงซ้อมข้าวว่า  สรีระนี่อาศัยหนังมีผิวเหี่ยวแห้ง ถูกชราย่ำยีแล้ว สรีระนี่ถึงความเป็นอามิส คือ เหยื่อ ของมฤตยู ย่อมตกไปเพราะมรณะ สรีระนี่เป็นที่อยู่ของหมู่หนอน เต็มไปด้วยซากศพต่างๆ สรีระนี่เป็นภาชนะของไม่สะอาด สรีระนี่เสมอด้วยท่อนไม้  และเพลงขับของปัญสิขะเทพบุตรว่าบุญใดที่เจ้าสร้างไว้ในพระอรหันต์ผู้มีจิตคงที่ ขอบุญนั้น จงผลิตผลให้ได้นฤมล เป็นคู่ครอง  สุริยายอแสง เอย ข้ารัก และปรารถนาเจ้าอย่างสุดซึ้ง ดังหนึ่งศากยมุนี มีสติ ปรีชาญาณ ทรงบำเพ็ญฌานสมาธิจิต ปรารถนาอมฤตนฤพาน 

จากการวิเคราะห์หลักธรรมที่ปรากฏในเพลงไทยปัจจุบันที่มีเนื้อหาที่แฝงด้วยหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาเช่น เพลงดาวลูกไก่ ที่เริ่มต้นด้วยการตั้งคำถามเกี่ยวกับชีวิต พื้นฐานของการตั้งคำถามดังกล่าวก็มาจากประสบการณ์ของการพิจารณาดูความเป็นมา และความเป็นไปเกี่ยวกับชีวิตของสัตว์โลกทั้งปวง ทำให้เกิดการเปรียบชีวิตแต่ละชีวิต ซึ่งยิ่งพิจารณาโดยละเอียดลึกซึ้ง ก็ยิ่งทำให้เห็นความซับซ้อน ความลึกล้ำ เสมือนมีอะไรอยู่เบื้องหลังชีวิตนี้ คำตอบเพียงแค่ว่า ชีวิตนี้กำเนิดมาจากครรภ์มารดาจึงไม่เพียงพอ เบื้องต้นจึงได้ยกเอาคติความเชื่อเรื่องสวรรค์ หรือ ที่พระพุทธศาสนาถือว่ามีส่วนสำคัญในการจำแนกชีวิตสัตว์โลกให้เป็นไปต่างๆ กัน

ในประเด็นของการศึกษาเรื่องคุณค่าของบทเพลงไทยที่มีต่อการดำเนินชีวิต สรุปได้ว่า  บทเพลงเป็นศิลปะทางดนตรีที่ช่วยกระตุ้นความรู้สึกนึกคิดทางศีลธรรม และจริยธรรมให้เกิดขึ้น เพื่อเน้นคุณค่าอันแท้จริงของชีวิตและดลใจให้มนุษย์ตระหนักแสวงหาคุณค่าทางจริยธรรม วิถีทางที่ถูกต้องในหน้าที่ การประกอบวิชาชีพส่งเสริมทัศนะอันดีงามที่เหมาะสม สร้างค่านิยม ความประพฤติในการงานให้เป็นไปด้วยความซื่อสัตย์สุจริต เพื่อประโยชน์ต่อสังคม ประเทศชาติให้เจริญก้าวหน้าและยั่งยืน

ดาวน์โหลด