วิทยานิพนธ์เรื่อง การศึกษาวิเคราะห์หลักพุทธธรรมในการเสริมสร้างการพึ่งพาตนเอง มีวัตถุประสงค์ของการศึกษาวิจัย ๓ ประการคือ (๑) เพื่อศึกษาแนวคิดและกระบวนการในการเสริมสร้างการพึ่งพาตนเองในสังคมไทย (๒) เพื่อศึกษาหลักพุทธธรรมในการเสริมสร้างการพึ่งพาตนเอง (๓) เพื่อเสนอแนวทางในการนำหลักพุทธธรรมมาใช้ในการเสริมสร้างการพึ่งพาตนเอง การศึกษาครั้งนี้ได้รวบรวมข้อมูลจากเอกสาร คือคัมภีร์พระไตรปิฎก ตลอดจนเอกสาร ตำราวิชาการ ผลงานวิจัยต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง แล้วประมวลข้อมูลโดยนำมาศึกษาวิเคราะห์ด้วยวิธีวิเคราะห์เนื้อหา และนำเสนอสรุปการวิจัยด้วยวิธีนำเสนอผลการวิจัยเชิงพรรณนา มีผลการศึกษาสรุปได้ดังนี้
การพึ่งพาตนเองเป็นการแสดงออกถึงความพยายามที่จะใช้ความรู้ความสามารถที่ตนมีอยู่กระทำสิ่งใดๆให้สำเร็จด้วยตนเอง และแก้ไขปัญหาอุปสรรคอย่างถูกต้องเหมาะสม โดยสามารถพึ่งตนเองได้ ๕ ด้าน คือ ด้านเศรษฐกิจ ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิงแวดล้อมด้านเทคโนโลยี ด้านสังคมและวัฒนธรรม และด้านจิตใจ
หลักพุทธธรรมมีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กับวิถีชีวิตของคนไทยอย่างแนบแน่น ดังนั้นหลักพุทธธรรมจึงมีส่วนในการเสริมสร้างให้คนไทยสามารถพึ่งพาตนเองได้ในด้านต่างๆ คือ (๑) ด้านเศรษฐกิจ เช่น หลักทิฏฐธัมมิกัตถ สังวัตตนิกธรรม ๔ อิทธิบาท ๔ เป็นต้น (๒) ด้านทรัพยากรธรรมชาติ เช่น หลักโภชเน มัตตัญญุตา หลักสันโดษ เป็นต้น (๓) ด้านเทคโนโลยี เช่น หลักโยนิโสมนสิการ และมัชฌิมาปฏิปทา เป็นต้น (๔) ด้านสังคมและวัฒนธรรม เช่น หลักศีลหรือวินัย หลักสังคหวัตถุ ๔ และ (๕) ด้านจิตใจ เช่น หลักกรรมฐาน ๒ ไตรลักษณ์ ๓ เป็นต้น
การนำเอาหลักพุทธธรรมมาเสริมสร้างการพึ่งพาตนเองของสังคมไทยได้นั้น ต้องประสานความร่วมมือกันระหว่างสถาบันที่สำคัญในชุมชน ๓ สถาบัน คือ สถาบันการปกครอง (บ้าน) สถาบันศาสนา (วัด) และสถาบันการศึกษา (โรงเรียน) มาเป็นกลไกในการพัฒนาและสร้างชุมชนท้องถิ่นให้เข้มแข็ง สามารถพึ่งพาตนเองได้ทั้ง ๕ ด้าน คือ (๑) ด้านเศรษฐกิจ เพื่อให้สามารถดำเนินชีวิตทางเศรษฐกิจโดยยึดทางสายกลางพออยู่ พอกิน ตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง(๒) ด้านทรัพยากรธรรมชาติ เพื่อให้สามารถจัดการทรัพยากรอย่างชาญฉลาด โดยยึดอยู่บนหลักของความยั่งยืนสูงสุด (๓) ด้านเทคโนโลยี เพื่อให้รู้จักเลือกบริโภคเทคโนโลยีแต่พอดี เหมาะสมกับฐานะของตนเอง สังคม และสิ่งแวดล้อม (๔) ด้านสังคมและวัฒนธรรม เพื่อให้สามารถดำรงชีวิตด้วยความเรียบง่าย มีการพึ่งพาอาศัยกัน ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน และรู้จักการแบ่งปัน และ (๕) ด้านจิตใจ เพื่อให้เป็นผู้มีจิตใจที่เข้มแข็ง มีจิตสำนึกที่ดี สร้างสรรค์ให้ตนเองและชาติ
|