งานวิจัยนี้  มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ เพื่อ ๑) ศึกษาเรื่องพระพุทธเจ้าในพระพุทธศาสนาเถรวาท  ๒) วิเคราะห์ความเชื่อและการปฏิบัติของชาวพุทธไทยที่มีต่อพระพุทธเจ้า และ ๓) เสนอรูปแบบการปฏิบัติต่อพระพุทธเจ้าตามหลักพระพุทธศาสนาเถรวาท

ผลการวิจัยพบว่า :

๑)  พระพุทธเจ้าในพระพุทธศาสนาเถรวาททรงเป็นมนุษย์ธรรมดาที่เกิด แก่ เจ็บและตาย ตามที่พบในประวัติศาสตร์และหลักฐานทางโบราณคดี แต่พระองค์ทรงมีความพิเศษกว่ามนุษย์ทั่วไป คือ  (๑)  องค์ประกอบทางกายภาพประกอบด้วย  ๑. มหาปุริสลักขณะ  ๒. อนุพยัญชนะ และ ๓. พระฉัพพรรณรังสี ที่เกิดขื้นอย่างครบถ้วนในพระองค์ทำให้พระองค์ทรงมีคุณลักษณะของความเป็นผู้นำจากบุคลิกภายนอกที่สร้างศรัทธาต่อผู้พบเห็น และ(๒) องค์ประกอบทางจิตภาพประกอบด้วย  ๑. พุทธคุณ ๙  ๒. ทศพลญาณ ๑๐  และ ๓. โลกุตตรธรรม ๙  เป็นองค์คุณจากการตรัสรู้  ทำให้พระองค์ทรงมีปรีชาญาณหยั่งรู้ในทุกเรื่อง เป็นที่พึ่งอันประเสริฐยิ่ง เป็นพระศาสดา  เป็นบรมครู ผู้ทรงรู้ชัดตามความเป็นจริงของสรรพสิ่งและนำพาให้ศาสนิกพ้นทุกข์ได้จริง

 ๒)  พระพุทธศาสนาเถรวาทมีหลักธรรมที่เกี่ยวกับความเชื่อที่ชัดเจน คือ ตถาคตโพธิสัทธา แต่ชาวพุทธไทยยังมีความเชื่อนอกเหนือคำสอนของพระพุทธเจ้า เช่น ความเชื่อในสิ่งศักดิ์สิทธิ์  ความเชื่อในไสยศาสตร์ จนเกิดเป็นความเชื่อที่ผสมผสานกัน ความเชื่อสัมพันธ์กับพฤติกรรมและมีอิทธิพลต่อการตัดสินใจกระทำการต่าง ๆ ถ้ามีความเชื่อที่ไม่ถูกต้องในพระพุทธเจ้า ย่อมส่งผลต่อพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม และการกระทำที่ผิดต่อพระองค์ ผู้กระทำไม่อาจหลีกเลี่ยงผลกรรมที่ได้กระทำนั้น  หลักการปฏิบัติต่อพระพุทธเจ้า คือ (๑) ปฏิบัติตามพุทธประสงค์ ให้ถือพระธรรมวินัย เป็นพระศาสดา และ (๒) เคารพสัญลักษณ์แทนพระพุทธเจ้า ด้วยความเข้าใจในหลักธรรมที่เป็นสัญลักษณ์ทางพระพุทธศาสนานั้น ๆ สำหรับสัญลักษณ์แทนพระพุทธเจ้าที่ชาวพุทธไทยต้องเคารพ ได้แก่ ๑) ต้นโพธิ์  ๒) สถูปหรือเจดีย์  ๓) พระบรมสารีริกธาตุ  ๔) ภาพพระพุทธเจ้าและภาพพุทธประวัติ  ๕) ธรรมจักรและรอยพระพุทธบาท  ๖) พระพุทธรูป และ ๗) พระเครื่อง แต่ก็พบปัญหาความไม่เข้าใจและปฏิบัติไม่ถูกต้องต่อสัญลักษณ์แทนพระพุทธเจ้า ซึ่งก็เท่ากับปฏิบัติไม่ถูกต้องต่อพระพุทธเจ้า

๓)  รูปแบบการปฏิบัติต่อพระพุทธเจ้าตามหลักพระพุทธศาสนาเถรวาท จากการศึกษาพบว่า  ประเด็นที่ ๑  รูปแบบการปฏิบัติต่อพระพุทธเจ้ามีมาตั้งแต่ครั้งพุทธกาล ข้อมูลเกี่ยวกับการปฏิบัติต่อพระพุทธเจ้าปรากฏอยู่ในวรรณกรรมเถรวาท  แต่อาจจะไม่ได้บันทึกเป็นเรื่องเฉพาะไว้ เนื่องจากให้ความสำคัญกับหลักธรรมมากกว่าพุทธประวัติ  สำหรับหลักการปฏิบัติต่อพระพุทธเจ้า ได้แก่ (๑) การเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าและกระทำประทักษิณ  (๒) การถวายการต้อนรับพระพุทธเจ้า และ (๓) การแสดงความเลื่อมใสในพระพุทธเจ้า ผู้วิจัยได้นำข้อมูลในพระไตรปิฎก อรรถกถาและการสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิทางด้านพระพุทธศาสนาเถรวาท มาสร้างเป็นรูปแบบการปฏิบัติต่อพระพุทธเจ้า และประเด็นที่ ๒  รูปแบบการปฏิบัติต่อพระพุทธเจ้าที่มีมาตั้งแต่ครั้งพุทธกาล สามารถประยุกต์เป็น (๑) หลักการปฏิบัติต่อพระพุทธเจ้า และ (๒)  รูปแบบการปฏิบัติต่อพระพุทธเจ้าตามหลักพระพุทธศาสนาเถรวาทในอนาคต

ดังนั้น การวิจัยครั้งนี้จึงจบกระบวนการวิจัยด้วยการศึกษาเรื่องพระพุทธเจ้าและนำเสนอรูปแบบการปฏิบัติต่อพระพุทธเจ้าตามหลักพระพุทธศาสนาเถรวาท

ดาวน์โหลด