บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์การศึกษา ๓ ประการ ได้แก่ (๑)  เพื่อศึกษาเวทนานุปัสสนาในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท (๒)  เพื่อศึกษาหลักธรรมที่เกี่ยวข้องสนับสนุนการเจริญเวทนานุปัสสนาในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท (๓)เพื่อศึกษาอานิสงส์การเจริญเวทนานุปัสสนาสำหรับพัฒนาชีวิตและสังคมผลการศึกษาพบว่า

เวทนาในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท พบว่า เวทนานุปัสสนาที่ปรากฏในพระสุตตันตปิฎกมีหลายลักษณะ และในพระสูตรต่างๆ  เช่น เวทนาในขันธ์ ๕ เป็นต้น ความหมายเวทนาในอรรถกถา คือการมีสติรู้เท่าทันเวทนา  เท่าทันขณะเกิดขึ้นบ้างเท่าทันขณะที่กำลังแปรปรวนอยู่บ้าง หรือขณะดับไปบ้าง  ดังนั้นเวทนาจึงเป็นความรู้สึกที่เกิดขึ้นเมื่อมีอารมณ์มากระทบจิต ความสำคัญของเวทนานุปัสสนา คือ การใช้สติเข้าไปรู้เห็นเวทนาทั้งหลายอย่างต่อเนื่อง ประเภทของเวทนานุปัสสนา จำแนกการเสวยอารมณ์ ๓ ทาง คือ (๑) ความรู้สึกสุข (๒) ความรู้สึกทุกข์ และ (๓) ความรู้สึกไม่ใช่สุข ไม่ใช่ทุกข์  การเจริญสติปัฏฐาน ๔ มี กาย เวทนา จิต ธรรม เมื่อย่อลงแล้ว เหลือนามกับรูป คือ การกำหนดรู้ตามสภาวธรรมที่เกิดขึ้นกาย จัดเป็น “รูป” ส่วน เวทนา จิต ธรรม จัดเป็น “นาม” ที่มีความเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป หากมีการดำเนินตามหลักธรรม                 ทางพระพุทธศาสนา

หลักธรรมที่เกี่ยวข้องและสนับสนุนการเจริญเวทนานุปัสสนาพบว่า มีอยู่ ๒ ประการ คือ (๑) หลักธรรมที่เกี่ยวข้องกับเวทนานุปัสสนา คือ  สิ่งที่เป็นตัวช่วยในการปฏิบัติหรือเป็นกำลังสนับสนุนในการปฏิบัติ เป็นตัวสำคัญในการสร้างสมาธิได้แก่ การมีสติมั่นในการพิจารณาเนือง  มีความเพียรสัมปชัญญะ  หมายถึงความรู้ตัวทั่วพร้อมความรู้ตะหนักความรู้ชัดเข้าใจชัดซึ่งสิ่งที่นึกได้ (๒)หลักธรรมที่สนับสนุนการเจริญเวทนานุปัสสนา   องค์ธรรมที่ช่วยส่งเสริมให้เกิดญาณ ได้แก่ หลักโพธิปักขิยธรรม ๓๗ ประการ  อันเป็นหลักธรรมที่จะช่วยให้เข้าใจในเวทนานุปัสสนาได้

อานิสงส์การเจริญเวทนานุปัสสนาสำหรับพัฒนาชีวิต กล่าวคือ ไม่ว่าจะเป็นฆราวาสหรือบรรพชิตก็ต้องมีการฝึกสติปัฏฐาน ๔ โดยเฉพาะในหมวดของเวทนานุปัสสนาจึงจะได้รับอานิสงส์แห่งการปฏิบัติได้ เพราะอานิสงส์ย่อมทำให้เกิดต่อตนเองและพัฒนากายและจิตของคนอื่นด้วย การดำเนินชีวิตด้วยการพิจารณาแบบรู้เท่าทันเวทนาที่เกิดขึ้นกับกายและจิต  เมื่อรู้เท่าทันก็ลดปัญหาของเวทนาที่เกิดขึ้นกับกายและจิตของตนได้ อันเป็นหนทางในการดำเนินชีวิตอย่างมีความสุข และสามารถบรรลุมรรค  ผล นิพพานได้ต่อไป

ดาวน์โหลด